+ Trả lời Chủ đề
Kết quả 1 đến 2 của 2

Chủ đề: Ảnh đời thường biết nói (st)

  1. #1
    Đánh trống múa rối Casper_HN's Avatar
    Ngày tham gia
    Jul 2010
    Đang ở
    Nơi nào đó có em
    Bài viết
    2,027
    Thanks
    1,634
    Thanked 1,670 Times in 672 Posts

    Ảnh đời thường biết nói (st)

    Ảnh đời thường - đường phố, nếu chỉ đơn thuần mang tính tư liệu, thì chắc chắn nó chỉ mang tính... tư liệu mà ko có gì hơn. Nghĩa là loại ảnh mà người ta xem xong thì quên ngay, hoặc tệ hơn chỉ xem lướt qua hay thậm chí chẳng buồn xem nữa... Vậy liệu giá trị của những bức ảnh đời thường là ở đâu?



    Với góc nhìn cá nhân, tôi cho rằng một bức ảnh nói chung thường có giá trị đặc trưng nhất là giá trị của khoảnh khắc. Khoảnh khắc quý giá là đặc điểm khác biệt lớn nhất giữa nhiếp ảnh và hội họa. Khoảnh khắc càng có vai trò cốt yếu trong những bức ảnh đời thường. Khoảnh khắc cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong các thể loại ảnh khác, như chân dung, hay phong cảnh... Một bức chân dung chớp đúng khoảnh khắc sẽ lột tả được nhiều điều về đối tượng. Một bức ảnh phong cảnh hẳn cũng cần thời điểm để có một chùm nắng rực vàng, hoặc phút giây mặt trời chìm xuống một nửa trong chiều hoàng hôn lãng mạn...



    Nhưng khoảnh khắc cũng chưa phải là tất cả của những bức ảnh, kể cả thể loại ảnh đời thường - đường phố. Đứng từ góc độ của một người xem ảnh, ấn tượng đầu tiên khi ngắm bức ảnh theo tôi là một giá trị đáng kể. Ngoài ra, một bức ảnh đời thường có giá trị phải kể thêm tới lượng thông tin và tính nghệ thuật của bức ảnh. Góc máy và các yếu tố sáng tạo cũng có thể là những giá trị gia tăng cho bức ảnh... Về giá trị của khoảnh khắc thì quá hiển nhiên rồi. Giá trị nghệ thuật thì hơi khó bàn. Tôi chỉ xin xem xét hai yếu tố là lượng thông tin và ấn tượng ban đầu của một tấm ảnh đời thường - đường phố.

    Những bức ảnh có thể mang lại ấn tượng mạnh cho người xem ngay từ cái nhìn đầu tiên có thể được coi là thành công ở một mức độ nhất định... Nhưng sẽ không ổn lắm nếu chúng ta cố gắng tìm cách gây ấn tượng một cách dễ dãi. Thí dụ như việc tập trung khai thác các chủ đề về sự nghèo hèn trong xã hội hay những sự kiện đau đớn tang thương của con người. Một người ăn mày ăn mặc rách rưới bẩn thỉu, dĩ nhiên là đáng thương dưới góc nhìn chung của xã hội. Một đứa trẻ đói ăn, thiếu mặc, cũng bẩn thỉu, rách rưới, thò lò mũi xanh, cũng đáng thương lắm chứ ạh. Tôi không phản đối việc tái hiện những góc cạnh khác nhau của xã hội bao gồm cả khía cạnh đói nghèo đau khổ. Nhưng lạm dụng những đề tài này, để tạo ấn tượng cho người xem thì hoàn toàn không ổn một chút nào. Cá nhân tôi cho rằng ấn tượng ban đầu của bức ảnh hoàn toàn có thể được tạo nên bởi một góc máy độc đáo, một cách nhìn sáng tạo, hoặc một kiểu bố cục lạ mắt, mà không nhất thiết cứ phải là ăn mày đường phố hay những cụ già cô đơn nhăn nheo bạc tóc... Dĩ nhiên, có nhiều khoảnh khắc tự thân nó đã mang lại một ấn tượng mạnh. "Chộp" được những khoảnh khắc này thì quá tuyệt vời rồi, phải không bạn?

    Sau cái ấn tượng đầu tiên khi ta xem ảnh, phải xét tới lượng thông tin mang lại trong bức ảnh đó. Một bức ảnh sẽ thú vị hơn nhiều nếu nó mang đầy ắp thông tin tới cho chúng ta. Tây họ có thành ngữ "Một bức ảnh bằng cả ngàn lời nói". Nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Có nhiều bức ảnh có thể mang lại những ấn tượng ban đầu khá tốt, có thể bằng bố cục, có thể bằng góc chiếu sáng và ánh sáng trong bức ảnh... Nhưng ngoài ra, có thể chúng ta không nhận được thông tin gì nhiều hơn những ấn tượng ban đầu đó. Những bức ảnh như vậy, theo tôi mang nặng chất thơ, chất lãng mạn, hơn là một bức ảnh đời thường "thực sự". Qua những tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật của Việt nam lâu nay, tôi nghe nhiều người bình luận rằng nhiếp ảnh Việt nam nhiều chất thơ mà thiếu đi phần hiện thực xã hội. Ảnh đời thường tôi quan sát lâu nay cũng vậy. Phân loại ra, có lẽ ta có thể xếp ảnh đời thường đương đại vào mấy dạng: (1) Ảnh chụp nhanh (snapshot) - mang nhiều tính chất tầm thường, có chăng chỉ có chút giá trị tư liệu, mà phần lớn cũng là không đáng kể. (2) Ảnh thơ (romantic streetlife photography) - Là những bức ảnh đời thường đẹp về bố cục, ánh sáng, mà thiếu hụt phần nội dung, thiếu thông tin, không mang tính phản ánh hiện thực xã hội. (3) Ảnh tư liệu xã hội (social documentary) - Là những bức ảnh phản ánh cuộc sống muôn màu, ghi lại những nhịp sống hàng ngày, mang lại cho chúng ta nhiều thông tin về các khía cạnh khác nhau của xã hội. Những bức ảnh xuất sắc trong thể loại social documentary này xét theo một khía cạnh nào đó, có thể được gọi là những tấm ảnh "biết nói" Bản thân tôi là người thích thơ. Nên tôi cũng thích các thể loại "ảnh thơ". Nhưng chắc chắn là tuyệt vời nhất nếu ta có thể có cả hai tính chất trong cùng một bức ảnh, nghĩa là bức ảnh vừa mang một lượng thông tin lớn, lại vừa nhiều chất thơ...

    Nhưng dẫu cho bức ảnh có hơn ngàn lời nói, đa phần chúng chỉ lưu giữ lại một khoảnh khắc của cả một câu chuyện, một tiến trình. Nên để bức ảnh đời thường mang đầy đủ thông tin, tiêu đề (title) và chú giải (caption) của bức ảnh cũng là một phần rất quan trọng. Việc bài xích chuyện đặt tên và chú thích cho bức ảnh mà cứ đòi hỏi chỉ một bức ảnh thôi để nói lên nguyên một câu chuyện thực ra là những suy nghĩ và quan điểm ấu trĩ và thật là ngây thơ.

    Còn một bộ ảnh, một câu chuyện ảnh thì sao? Mảng này có lẽ nhiếp ảnh Việt nam mình còn khá yếu. Vì sao như vậy lại là một đề tài lớn vượt quá khỏi phạm vi của bài viết này. Thường một phóng sự ảnh phải có một chủ đề xuyên suốt, hoặc phải kể lại một câu chuyện cụ thể nào đó. Tuy nhiên, có rất nhiều những bộ ảnh tôi được thấy thực chất chỉ là một chuỗi (series) các bức ảnh khá là lặp lại về khía cạnh thông tin. Sự khác nhau giữa các bức ảnh trong bộ nhiều khi chỉ là các góc máy... Và thể loại "ảnh thơ" cũng thấy xuất hiện rất nhiều ở các "bộ ảnh" đời thường mà tôi đã từng được chiêm ngưỡng.

    Suy cho cùng, ảnh cũng là một trong các phương tiện để thể hiện nhân sinh quan, thế giới quan của người chụp ảnh. Sẽ có những nhiếp ảnh gia "yêu thơ", có những nhiếp ảnh gia yêu thích trường phái hiện thực. Cũng có những nhiếp ảnh gia đơn thuần chỉ thích... chụp ảnh! Sản phẩm của họ đa phần sẽ là những bức ảnh chụp nhanh (snapshot). Cũng có thể họ may mắn có được những bức ảnh "xuất thần" trong hàng ngàn bức ảnh chụp nhanh chụp vội của họ. Nhưng tôi nói chung không thích và cũng không đủ thời gian để xem những bức ảnh đời thường chụp vội. Còn lại, tôi thích cả. Cả ảnh đời thường "biết nói", và cả ảnh "thơ"... Miễn là chúng đủ thú vị đối với tôi. Chắc bạn cũng vậy, phải không?...

    (SUNF - Xóm nhiếp ảnh)


  2. The Following 3 Users Say Thank You to Casper_HN For This Useful Post:

    Black_horse (19-01-2011), camchuongdo (25-07-2010), tuansaker9 (26-08-2014)

  3. #2
    Mông dân dự bị camchuongdo's Avatar
    Ngày tham gia
    Jul 2010
    Bài viết
    18
    Thanks
    4
    Thanked 10 Times in 8 Posts
    Nghịch lý nhiếp ảnh
    Lê Thiết Cương

    Năm ngoái, bà cụ N ở Bảo Lộc (Lâm Đồng) mất, đám tang cụ rất độc đáo vì có đến mấy chục nhiếp ảnh gia đến viếng. Hỏi ra mới biết, cụ đã làm mẫu cho họ chụp trong nhiều năm và phần lớn các bức ảnh đó đều đoạt giải ở các cuộc thi, không trong nước thì nước ngoài. Nếu cứ bắt chước nhau mà chụp như thế thì có còn là nhiếp ảnh không? Rủ rê nhau rập theo một khuôn, đi theo một lối mòn mãi như thế thì có còn là sáng tạo không?

    Phần lớn các bức ảnh đều chụp bà cụ đó đang đứng cạnh, ngồi cạnh, nằm cạnh, nếu không cũng đang bế một em bé. Cứ sắp đặt mẫu theo một ý định chủ quan nào đó rồi bấm máy thì thế có đáng gọi là ảnh không?

    Ở Mũi Né (Bình Thuận), nơi có nhiều đồi cát, luôn thường trực một đội quân già trẻ lớn bé, với đầy đủ phục trang, đạo cụ (áo dài, quang gánh) sẵn sàng phục vụ lực lượng nhiếp ảnh gia khắp mọi miền đất nước về đây sáng tác. Những người chụp ảnh kiểu này không chỉ có mặt ở Mũi Né, họ rỉ tai nhau và thuộc lòng cây lộc vừng ở Hồ Gươm nở hoa ngày nào, tháng mấy thì Sapa có mây luồn, tháng mấy thì lúa chín vàng ở các ruộng bậc thang vùng Tây Bắc, tháng mấy thì hoa mận trắng nở rộ ở bản Phó Cáo (Hà Giang).

    Khỏi phải kết luận gì thêm, vài ba câu chuyện trên cũng đủ khái quát về một kiểu nhiếp ảnh rất phát triển trong nhiều năm qua và hiện nay vẫn còn đang tiếp tục phát triển cực kỳ mạnh mẽ.

    Thập loại chúng sinh, thập loại nhu cầu, cái kiểu ảnh đó cũng như ảnh chụp người mẫu (mặc áo tắm, áo dài), chụp nhà cửa, chụp hoa và giọt sương, chụp nude, chụp quảng cáo ô tô, xà phòng, quần áo v.v., - nó cũng quan trọng, cũng cần thiết cho đời sống nhưng nó chỉ là một nhánh rất phụ của nhiếp ảnh, thậm chí là một thứ gần ảnh thôi, na ná ảnh thôi chứ không phải ảnh. Đó không phải mục đích của nhiếp ảnh, nó có thể là dẫn chứng để thấy với phương tiện nhiếp ảnh, người ta có thể làm được nhiều việc.
    Rất nhiều người theo đuổi kiểu chụp này, rất nhiều người là fan của kiểu ảnh này, rất nhiều tác phẩm thuộc loại này tham gia các cuộc thi ảnh quốc tế và đoạt giải. Có lẽ vì nó đẹp nhưng thực ra thì không phải đẹp mà là đèm đẹp. Nó mộng mị, mướt mát, bàng bạc, nhợt nhạt, chung chung, hời hợt. Các loại ảnh này để tính điểm cho sự phát triển của phong trào nhiếp ảnh của các câu lạc bộ ảnh ở các địa phương thì rất nên vì mục đích của phong trào cần rộng, cần đông. Hoặc để giải trí cũng tốt, sau một tuần lao động mệt mỏi, thứ 7, chủ nhật cầm máy đi bấm để thư giãn, sảng khoái mà lại rẻ và dễ nữa, nhất là vào lúc máy ảnh số phổ biến như hiện nay.

    Phần lớn mọi người đều sở hữu tí chút chất bay bổng có sẵn ở bên trong. Trước đây muốn bộc lộ chỉ có mỗi cách làm thơ (chính thế mà có đông người làm thơ) nay đã thêm nhiếp ảnh (số người cầm máy hiện nay cũng rất đông). Chụp ảnh số và làm thơ là hay môn vừa rẻ vừa dễ, chỉ mỗi tội trong nghệ thuật thứ gì dễ làm thì lại khó hay.

    Không nên đánh tráo khái niệm, không nên gọi những loại ảnh đó là “ảnh”. Không nên gọi những người chuyên chụp ảnh phong cảnh, ảnh thời trang, ảnh nude là nhiếp ảnh gia mà nên gọi họ đúng tên là người chụp lịch (chụp ảnh dùng cho việc in lịch), nghề này cũng bình đẳng và chân chính như mọi nghề khác. Tôi vẫn muốn nhắc lại, dù là ảnh cô gái hay ảnh phong cảnh, dù để in lịch hay in bưu thiếp thì vẫn cần thiết cho đời sống. Nói ra là để phân biệt cho rõ việc nào ra việc ấy và để (có thể thôi) mọi người -người xem và người chụp - đừng nhầm lẫn, đừng ảo tưởng, đừng nhập nhèm, đừng mù quáng.

    Ảo tưởng thường có ở những người làm việc dính líu đến nghệ thuật, chưa kể các loại giải thưởng ảnh quốc tế mà các tác giả Việt Nam giành được hiện nay hầu hết không có giá trị. Nó chỉ là một thứ bùa mê, làm lú lẫn người nhận. Phần lớn các giải được lập ra cho vui hoặc do các hãng sản xuất vật tư ảnh chi phối, mục đích của họ để quảng cáo, để bán hàng. Người chụp nhằm mục đích thư giãn, dự thi kiếm giải cho vui vẻ thì được, nhưng tưởng tượng thêm lên dẫn đến ngộ nhận thì không nên.

    Chụp ảnh để chơi thì hay quá vì ai cũng có nhu cầu chơi bời nhưng đừng mù quáng mà hoang phí một đời vào những việc cực kỳ vô bổ và cứ nhầm lẫn tưởng rằng mình đang hy sinh cho chân lý, cho nghệ thuật. Nhiều người sẵn sàng đói rét, nhếch nhác, thân tàn ma dại, khổ sở, không những khổ bản thân mà khổ lây cho cả gia đình, vợ con để rình mò đêm ngày, trèo đèo lội suối nơi thâm sơn cùng cốc, hoặc nơi cao sơn lưu thủy để chụp những mây bay, bướm lượn, sương gió, kỳ hoa dị thảo v.v...

    Tôi đã gặp khá nhiều những người như thế, trong đó có cả những người bạn của tôi, bạn thân của tôi (người mất ít thì 20 năm, nhiều thì 30 năm). Trung ngôn nghịch nhĩ, nói thẳng khó quá, thôi thì…

    Loáng thoáng gần đây có vài ý kiến ca ngợi thái quá thể loại ảnh phong cảnh, nào là để quảng bá du lịch, quảng bá hình ảnh đất nước. Đúng nhưng cũng không đúng. Gắn du lịch với phong cảnh thì thật phiến diện. Du lịch nào trước tiên cũng phải gắn với văn hoá, với con người. Nếu chỉ vì sương, mây và núi thì chưa chắc người ta đã cần đi du lịch Sapa. Lý do để đến Sapa vì nơi đây tập trung nhiều tộc người thiểu số, mỗi tộc người có một nét văn hoá riêng từ ăn, nói, mặc, hát, mua, bán v.v., - họ tụ lại ở Sapa và sự đa dạng về văn hoá chính là nét quyến rũ của vùng đất này với du khách.

    Giá như có một số nghệ sỹ nhiếp ảnh thôi không yêu phong cảnh nữa mà chuyển sang yêu thể loại ảnh văn hóa, ảnh dân tộc học thì hay biết mấy, hữu dụng biết mấy. Nó vừa tốt cho du lịch vừa tốt cho bảo tàng vì tốc độ phát triển nhanh như hiện nay thì có rất nhiều thứ sẽ mau chóng mất đi. Mà để lưu lại, giữ lại thì không một loại hình nào có thể thay thế nhiếp ảnh được và đó cũng là bản chất của nhiếp ảnh.

    Cũng có một số tay máy hướng ống kính đến đời sống như lao động, sản xuất, học hành, làm ăn nhưng đó vẫn chỉ là chụp cái bóng của đời sống, vẫn không phải là ảnh vì các tác giả này quá mải mê khai thác cái đẹp như một thứ mốt. Nào là chơi ánh sáng (sáng ven, sáng ngược, trời xanh, mây trắng, bóng đổ, chiều tà v.v.) hoặc chơi những bố cục lạ mắt bằng cách lợi dụng sự méo hình của ống kính góc rộng, hiệu quả của kính lọc hoặc rất phổ thông (đến mức như bệnh dịch) là úp máy từ trên cao chụp xuống, bất kể đề tài gì. Thực ra thì họ nhầm về cái đẹp. Cái đẹp của ảnh nó không chung chung, không dễ dãi như thế, tất cả yếu tố đó chỉ là phụ để nhằm tôn được cái chính là thông tin của ảnh. Nói cách khác mỗi bức ảnh đều phải có thông tin, thậm chí là thông điệp. Nó phải là cách nhìn, cách nghĩ của tác giả về một vấn đề nào đó, nó phải là con mắt phát hiện vấn đề của tác giả.

    Cách tốt nhất để kết thúc một bài viết là không nên có cái nhìn quá bi đát như thế. Hơn nữa thực tế cũng không chỉ toàn những bức ảnh hời hợt như đã nhắc đến ở trên. Khoảng 3, 4 năm gần đây đã xuất hiện một số tên tuổi, tuy còn trẻ, còn mới nhưng những gì họ đã và đang làm thật đáng được ghi nhận. Đặc điểm trong các tác phẩm của họ là tính thời sự, tính thông tin, tính thời điểm và đầy ắp hơi thở của đời sống. Có thể kể ra những cái tên như Lê Anh Tuấn với nhiều phóng sự ảnh trên các tờ báo lớn, Việt Dũng (báo Tuổi Trẻ), Na Sơn, Kỳ Thanh, Đức Trí của nhóm Photoworld, Việt Thanh báo Vietnam News (giải nhất ảnh báo chí Châu Á 2006), Trần Việt Đức, Lê Quang Nhật của Sài Gòn Tiếp Thị.

    Có hai nghịch lý. Một là:

    So với số lượng hùng hậu những người được coi là nhiếp ảnh gia Việt Nam, được coi là nổi tiếng trong giới nhiếp ảnh hiện nay, thì những cái tên nêu trên quả là ít ỏi nhưng nghịch lý ở chỗ chính cái số ít đó mới thực sự là những người tạo nên bức chân dung thật của nhiếp ảnh Việt Nam hôm nay.

    Nếu ảnh của các nhà nhiếp ảnh trẻ và bản thân họ còn ít được biết đến thì đấy chính là nghịch lý thứ hai cần phải nói nốt: cả nước hiện có hơn 400 tờ báo nhưng ảnh báo chí, thể loại quan trọng nhất của nhiếp ảnh lại không có đất dụng võ, không được tôn vinh, không có giải thưởng, hằng tháng, hằng năm và mãi vẫn không phát triển được.

  4. The Following 2 Users Say Thank You to camchuongdo For This Useful Post:

    Black_horse (19-01-2011), vifiman (09-02-2012)

+ Trả lời Chủ đề

Quyền viết bài

  • Bạn Không thể gửi Chủ đề mới
  • Bạn Không thể Gửi trả lời
  • Bạn Không thể Gửi file đính kèm
  • Bạn Không thể Sửa bài viết của mình