Chuyên mục GÓC CAMERA của TT&VH Cuối tuần là một diễn đàn có rất nhiều bài viết hay và sinh động về xã hội. Những vấn đề xã hội ở đây được nhìn qua lăng kính văn hóa đáng để người đọc suy ngẫm.
Với mục đích làm cho hoạt động của box xã hội trong emong.org thêm sinh động, eMông sẽ cập nhật những bài viết từ chuyên mục này để chia sẻ với các bạn.
Kín hay hở ?
(TT&VH Cuối tuần) - Viết về phụ nữ lẽ ra phải viết trước ngày 8/3, lẽ thường là thế. Nhưng ngoài chuyện phụ nữ số đông và thông thường đang méo mặt vì chợ búa và giá cả. Những tin tức liên quan đến một nửa thế giới vào mấy ngày vừa rồi khiến Camera chẳng thể đặt ống kính vào đâu, dù đặt đâu cũng chỉ là để cho tiện chứ chẳng cần suy nghĩ gì, vì sự kiện cứ bày ra ngổn ngang
Thử liệt kê nhé, riêng ngày 7/3, tin tức về phụ nữ bao gồm: một nữ sinh học viện báo chí nhảy từ tầng 4 xuống đất tự tử (có tin nói là sinh viên một trường cao đẳng); một quý bà đi Lexus gây tai nạn rồi đâm vào cột điện (nhìn xe méo xệch méo xẹo, vỡ tung cả đầu mà thương xe); Hoàng Thùy Linh mất phong độ (đúng là tin động giời); rồi tin nữa là Công an tỉnh Long An đã giám định xong chữ viết của vợ nhà báo bị đốt (nghe nói đồng nghiệp nhiều báo hứa không đưa tin câu khách vụ này nhưng rốt cuộc tin vẫn nhiều)…
Kể ra lặt vặt tin liên quan đến phụ nữ thì còn khối, chẳng mấy tin tốt, người yêu cầu thủ Quốc Vượng có đâm anh ta hay không? Mỹ Tâm mặc váy xẻ táo bạo… Đáng kể nhất, cũng là đáng chào thua nhất vì Camera chưa bao giờ nghĩ người ta cứ đem quay lên phim những chuyện như vậy để hồn nhiên phát tán, là những clip sex của nữ sinh. Liên tiếp trong mấy ngày trời, nữ sinh các trường Cao đẳng Nghệ thuật HN, Đại học Xây dựng rồi cả Đại học Sư phạm HN nữa đều nhớn nhác vì cảnh riêng tư với bạn trai của một cô bỗng dưng xuất hiện trên mạng, đủ cả tên tuổi địa chỉ. Não lòng…! Sống trong thời đại công nghệ thông tin mà xã hội lại đầy những kẻ tâm tính man rợ, hễ chôm được bí mật của người khác là quẳng ngay lên mạng thế này thì thà đập tất mấy cái điện thoại quay được phim (toàn phim lờ tờ mờ) ấy đi cho rảnh. Nếu không thì cứ tắt đèn im lặng như các cụ thời xưa ấy, đã hở hang lại đi bày đặt quay phim chụp ảnh làm gì cho mang họa…
Tệ thật, ngày 8/3 thứ 100 mà tin tức tốt về đời sống của chị em hầu như thiếu vắng. Đã vậy, còn phiên tòa xử Sầm hiệu trưởng sắp diễn ra lại là phiên tòa xử kín. Camera chắc phải bó tay. Khổ thân mấy cô gái trẻ, chuyện phải kín bỗng dưng bị phơi lên cho bàn dân thiên hạ cười ồ. Giờ chuyện cần được công khai lại thành ra chuyện kín, chẳng biết đâu mà lần!
Xét về độ kín và hở thì không chuyện nào tệ bằng chuyện của Lượm. Đúng vào ngày 8/3, nhà đài đành lên sóng “lấy làm tiếc” rút kinh nghiệm. Rút cho mình xong tiện thể rút luôn cho người: ”Đây cũng là một kinh nghiệm quý báu không chỉ cho riêng nhóm biên tập của chuyên mục Người xây tổ ấm mà còn cho các nhà báo nói chung”. Giải báo chí quốc gia năm nay nên dành cho Lượm vì đã làm được một việc là bắt tất cả các nhà báo rút kinh nghiệm. Camera thực lòng cũng muốn rút kinh nghiệm, nhưng đúng ngày 8/3, camera còn phải đi ngóng cuộc “lai dẫn” cụ rùa, đúng hơn là đi ngóng những người đi ngóng cuộc lai dẫn cụ rùa. Mất những 6 tiếng đồng hồ. Clip về cuộc này đầy trên mạng rồi, đưa thêm chỉ thừa. Bình gì cũng thiếu, Camera chỉ xin đưa ra một nhận xét đúng tinh thần ngày Quốc tế Phụ nữ là: Cụ rùa (ngần ấy tuổi giới tính chẳng biết có còn quan trọng gì nữa không) nhưng chắc chắn là cụ bà chứ không phải cụ ông, cụ bà mới quyết đào thoát khỏi cái lưới như thế, thà quay về hồ ăn mèo chết chứ không chịu lên chỗ điều trị (mấy hôm nay lại có tờ báo cứ như mới được Wikileaks cho biết, bỗng nhiên phao lên rằng Tháp Rùa chẳng qua chỉ là ngôi mộ) để nếm mùi tam thất và mùi của sự chăm sóc quá đỗi tận tình (dĩ nhiên trừ đoạn lưới bị rách!).
(TT&VH Cuối tuần) - Chuyện này ở bên Anh, mới đây ông Bộ trưởng Bộ Giáo dục cho rằng trẻ em nước Anh đọc ít sách quá, phần lớn chúng chỉ đọc một hoặc hai cuốn sách lấy lệ để vượt qua các kỳ thi quốc gia, như vậy khiến các tiêu chuẩn học thuật đối với học sinh Anh đã “quá thấp trong một thời gian quá dài”. Và để khắc phục, ông Bộ trưởng nói trẻ em từ 11 tuổi trở lên nên đọc 50 cuốn sách mỗi năm như một phần trong nỗ lực nâng cao khả năng đọc. Số sách đó, quy về lượng, thì mỗi đứa trẻ trên 11 tuổi sẽ đọc mỗi tuần một cuốn tiểu thuyết.
Nghe xong chuyện này, Camera lấy làm ngỡ ngàng lắm, việc giáo dục bên Anh… kém thế mà sao con cái đại gia lại cứ tìm đường sang Anh du học với mức học phí cao nhất thế giới nhỉ? Ở nước mình, trẻ em giỏi hơn nhiều. Nếu có bắt đọc sách, số lượng chừng ấy hoặc một nửa chừng ấy, thì đầu tiên nên bắt người lớn đọc.
Bằng chứng thì đây: chẳng người lớn (có trách nhiệm) nào đọc, nên một trong những Cánh diều Bạc cho những người làm phim trẻ năm nay, phim Đường kiến sau hơn một tuần nhận giải, đến giờ bị phát giác là đạo, đạo từ tên đến ý tưởng, đến cốt truyện. Người phát giác đưa ảnh chụp rất đầy đủ, những chữ trên trang truyện ngắn Đường kiến của nhà văn Kinh Dương Vương (một bút danh của nhà văn Nguyễn Tuấn Khanh, vẽ tranh thì ký tên là Rừng, họa sĩ Rừng, đăng trên tạp chí Văn năm 1969, quả thật là rành rành khó cãi. Đạo diễn trẻ sinh năm 1984 “dũng cảm” thuổng tất tần tật ngần ấy thứ mà không sợ bị phát hiện, có thể đơn giản là vì cậu ta cho rằng những người có trách nhiệm kiểm định bây giờ không biết, không biết do không đọc, nghĩa là rất thông minh, cậu chẳng lạ gì văn hóa đọc của người lớn… Mà đúng, chẳng người lớn nào đọc thật, cứ khen ngợi ầm ầm rồi đường kiến kiến đi. Chỉ riêng chuyện này thôi, văn hóa đọc của người lớn mới đáng là điều cần bàn chứ chẳng phải chuyện giải đã trao rồi, chẳng may bị phát giác, không rõ sẽ xử lý hoặc phủi đi ra sao cho đỡ ngượng. Cách tốt nhất, đơn giản và lâu dài nhất để tránh những chuyện tương tự, là bắt các nhà cầm cân nảy mực trong ngành văn hóa… đọc sách, thay vì toàn đọc chính sách rồi cứ văn bản nọ lẫn với văn bản kia. Sự đọc của một số người làm văn hóa “quá thấp trong thời gian quá dài” nên cứ hay nhiều chuyện linh tinh.
Nhưng, Camera cũng thấy yên lòng, vì mới đây, Trung tâm Đào tạo khu vực của SEAMEO tại Việt Nam đã tổ chức hội thảo chuyên đề Đạo văn trong giáo dục và nghiên cứu khoa học. Nghĩa là chuyện nói mãi vẫn mới này chưa bị thôi hẳn không nói nữa vì tuyệt vọng. Các nhà quản lý giáo dục đưa ra ý kiến rằng cần bỏ thói quen bắt học sinh học theo kiểu thuộc lòng để “tăng tính sáng tạo và độc lập trong cách học tập và nghiên cứu của các em”.
Đấy mới là chuyện của các em! Làm thế nào để bắt người lớn học thuộc lòng có khi phải tổ chức hội thảo khác! Văn hóa đọc suy giảm, cứ kêu thế, nhưng có ai nói xem nó suy giảm từ hồi nào đâu. Mà một khi suy giảm lâu rồi thì bắt trẻ em đọc, tác dụng có khi ngược lại!
(TT&VH Cuối tuần) - Nếu bị bắt buộc phải làm một đoạn phim cho sự kiện nổi bật nhất tuần này, Camera tin rằng mình phải đi học làm phim rất rất nhiều năm, để biết cách làm phim… câm, tức là không có thoại.
Phim sẽ gần gần giống phim ma mà không kinh dị, gần gần giống phim hành động mà tất cả nhân vật tuy chạy lăng xăng nhưng lại như cái bóng chỉ biết nói một mình… Đại khái là một phim rất khó nói, rất trừu tượng. Giá cứ sa đà vào các câu chuyện cực kỳ lá cải, kiểu như ai đã làm Tào Tháo rơi nước mắt, hoặc chết lâm sàng khi gặp người yêu (có tờ báo lề phải dạo này hay đưa những tít như vậy) thì đi một nhẽ, bới chuyện linh tinh ra nói. Đằng này Camera lại chỉ muốn đưa những clip ít nhiều thời sự. Nên tuần này nó thế, chắc là chẳng nói được gì!
Khó nói, bởi những việc kiểu như Sầm hiệu trưởng đột nhiên cho rằng bản án TAND tỉnh Hà Giang đã tuyên là không công bằng và sẽ chống án tới cùng. Một vụ án nhắc tới là các nhà làm giáo dục thông thường cảm thấy đỏ mặt, giá cứ lẳng lặng chấp thành rồi tích cực cải tạo để sớm được ân xá thì đỡ ngượng hơn là tiếp tục gây ồn ào. Nhưng biết làm sao được, chỉ có người trong cuộc thấy nên làm gì hơn là người ngoài phán xét, danh dự coi là không còn thì giữ cái gì nữa mà chẳng cố. Tuy nhiên, đây là một việc phần nào mang màu sắc bí ẩn. Có nhiều cái bóng tồn tại quanh vụ kháng án. Nó gây thắc mắc, nghi ngờ…
Người ta dạo này đâm nghi ngờ nhiều thứ. Hoàn toàn khác với câu chuyện vớ vẩn trên. Gần đây trên mạng người ta xôn xao những cái bóng nào đó bên cạnh những bức thư rất cảm động gửi về từ nước Nhật những ngày động đất. Một câu chuyện do tác giả Hà Minh Thành kể, nhiều tờ báo chính thống đã trích đăng hay đăng lại toàn bộ, như một bài học quý giá về cách ứng xử của con người với con người mà tác giả học được từ một em 9 tuổi. Có người bảo đó là một câu chuyện bịa đặt. Lại liên quan bịa đặt, sau một thời gian “lấy làm tiếc” và chắc là do bị chỉ trích quá nhiều, lại còn bị phạt tiền kha khá (vụ cô Dương, hay gọi cách khác là cô mang bóng cô Lượm) nhà đài đã chính thức nói lời xin lỗi với khán giả xem truyền hình. Giá như ít bữa trước, lời xin lỗi này được thốt lên một cách chân thành thì đã nhẹ nhõm biết bao. “Tôi xin lỗi vì tôi đã quá tin người!”. Chỉ cần một câu như thế, người đi lừa ắt phải xấu hổ chứ không phải người cho rằng bị lừa. Nhưng chẳng ai nói thế ngay từ đầu, người ta thực ra không tin vào lòng tốt của chính mình, nên không tin người khác. Người ta chỉ nhăm nhăm tìm xem cái gì được coi là đúng hoặc sai một cách đầy lý tính, trong những cuộc ấy, tìm ra những gì đã bị lộ để chỉ trích, bới móc. Người trót lộ thì làm ra vẻ bất ngờ… Tóm lại, bên cạnh mỗi sự kiện, là sự lờ mờ ẩn hiện cái bóng lạnh lẽo của sự không tin ai, không muốn ai lừa mình… Kỹ thuật cao cường mấy, Camera tuần này cũng đành bó tay. Chỉ ngậm ngùi nghĩ rằng sao trên đời bây giờ, người ta chẳng tin gì vào những câu chuyện cảm động nữa. Cứ phải rành rọt mọi câu chuyện trong thế giới quá nhiều phù thủy. Tâm tính con người còn chỗ nào cho truyện cổ tích nữa không?
(TT&VH Cuối tuần) - Có ba số 9, và chẳng có chút liên quan gì giữa chúng với nhau, ngoài chuyện chúng đứng trong mấy hàng title liền kề trong mục tin mới của một trang điểm báo, và chúng như sau:
Số 9 thứ nhất: Khởi tố lái xe khách vụ đâm tàu làm 9 người chết.
Thông tin này liên quan đến sự việc xảy ra chiều 30/3, lái xe Hùng đã điều khiển ô tô 16 chỗ ngồi biển kiểm soát 20L-4564 băng ngang đường sắt bất chấp đèn tín hiệu báo tàu đang tới gần.
Chiếc xe ô tô ngay lập tức bị tàu khách mang số hiệu SE8 đâm phải khiến 7 người tử vong tại chỗ, 2 người khác tử vong khi cấp cứu tại Bệnh viện Nông nghiệp 1.
Số 9 thứ hai: Không chịu nói chuyện, bị bạn trai cũ đâm 9 nhát. Thông tin này hóa ra tận nước ngoài: Một nữ sinh 14 tuổi tại Anh đã bị bạn trai cũ đâm 9 nhát vào cổ gần cổng Trường trung học Ridgewood ở Stourbridge, West Midlands.
Số 9 thứ ba: Nữ quái 9x dùng dao ép bạn khỏa thân để quay phim. Nội dung của nó như sau, một nhóm “nữ quái” trẻ người mà hung tính cao đã dùng dao đe dọa, bắt ép 4 nữ sinh 4 Trường THPT huyện Mường Tè cởi quần áo để quay phim, chụp ảnh, rồi tán phát những hình ảnh đó cho người khác. Mấy nữ quái này sống tận huyện Mường Tè, Lai Châu và đã bị khởi tố, tạm giam...
Ba con số 9 cạnh nhau thường là thể hiện đẳng cấp, tuổi của vàng hoặc số xe, số di động của đại gia, nhiều người ao ước chúng, tất nhiên nếu chúng không đóng vai trò nào trong câu chuyện gần như vô tình và lạnh lẽo của hệ thống điểm tin tức. Chúng xuất hiện như một sự tình cờ.
Camera không muốn nhấn vào sự bất ngờ tình cờ này. Một khi nó buồn!
Và chẳng liên quan gì đến ba con số 9 vừa rồi. Một tuần giá cả tung tăng. Đô-la tăng, xăng tăng, thực phẩm tăng… chẳng có gì bất ngờ. Bất ngờ là khi một ngôi nhà 5 tầng bất ngờ đổ sụp giữa Thủ đô trong một ngày không có động đất. Dân tình thì bảo có lẽ do dư chấn trận động đất ở Nhật, rồi ở Miến Điện vừa rồi. Cơ quan chức năng thì bảo có lẽ do gia chủ đã tự cải tạo, phá kết cấu của nhà mà không xin phép. Động đất là chuyện bất ngờ, chẳng báo trước, cũng chả cần xin phép ai. Đất nằm dưới sức nặng bao nhiêu tòa nhà, bao nhiêu công trình xây dựng, bao nhiêu chân người, lâu lâu nó mỏi, nó phải cựa mình mấy cái, mà cũng chỉ cựa vài giây, cùng lắm là vài phút thôi… Chỉ còn nhà cao tầng, cột mỏng manh, tường dày có 10 phân, không dưng đập hết vách ngăn, đập cả mặt tiền, thì không sụp mới lạ! Cải tạo đụng đến kết cấu thì phải xin phép. Ai bảo không xin phép nào! Chẳng có gì bất ngờ cả. May mà không có thương vong.
Nhưng không có được cái may mắn ấy, trong cái ngày có nhiều sự sập đổ ấy, 20 mạng người đã bị cướp đi khi mỏ đá Lèn Cờ, Nghệ An bất ngờ đổ sập. Nguyên nhân của tai nạn này nhanh chóng được công bố: Theo quy trình, phải khai thác, bóc gỡ đất đá từ trên xuống dưới và thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn khác nhưng doanh nghiệp lại để công nhân khai thác từ dưới lên, làm chân núi bị rỗng, không an toàn, dẫn đến đất đá đổ sập. Làm ăn ngược đời, đi ngược lại mọi quy định về an toàn như thế, thì tai nạn, đúng ra, là chẳng có gì bất ngờ. Càng không bất ngờ, khi tại hiện trường mỏ đá, nhiều người dân xã Nam Thành, huyện Yên Thành, cho biết những vụ sạt lở tương tự ở mỏ đá này đã diễn ra nhiều lần, vào những năm trước, song may là không gây thương vong.
Vụ động đất, sóng thần thì đúng là Camera bó tay, vì quá bất ngờ. Còn những tai nạn được báo trước…, Camera hoàn toàn không bất ngờ vì điều này!
(TT&VH Cuối tuần) - Bây giờ thì không cần phải đoán già đoán non về giới tính hay cân nặng của rùa hồ Gươm nữa. Chẳng riêng Camera mà vô số đồng bào cả nước yên tâm hẳn sau khi Hội đồng chữa trị rùa hồ Gươm thông báo rằng: sau một tuần chữa trị, sức khỏe rùa tiến triển tốt, nhóm nghiên cứu đã xác định tới 99% rùa này là rùa cái, cân nặng 169kg, nhẹ hơn rùa tiêu bản tại đền Ngọc Sơn.
Bệnh cũng thường thôi, da liễu, do môi trường không sạch, chứ không phải bệnh trọng hiểm nguy đến tính mạng rùa. Hội đồng chữa trị như vậy cũng nhàn, nhàn hơn Hội đồng bắt rùa. Suốt đến mấy chục năm trời, mơ mơ màng màng về rùa hồ Gươm, khoa học dựa trên phỏng đoán, rùa cứ nhô đầu khỏi mặt nước là người người chen nhau phỏng đoán, nghiên cứu rùa tiến hành trong khói sương huyền thoại bảng lảng huyền bí, đến giờ về rùa, giới tính cân nặng đủ cả, thấy nhẹ cả người.
Kể ra mấy chục năm là không ít, nhưng để giải đáp một thắc mắc vô cùng lớn lao như thế, cũng chẳng nên tiếc thời gian làm gì. Mấy hôm nay Camera đang quan tâm đến những thông tin đưa ra từ cái chết của anh Gagarin (một cái tên rất đỗi quen thuộc với thế hệ nước mình mấy chục năm nay băn khoăn về rùa hồ Gươm). Anh Gagarin là phi hành gia đầu tiên của nhân loại bay vào vũ trụ, lẫy lừng lắm, mà suốt 50 năm bên ấy cũng đoán già đoán non về cái chết của anh, công bố tài liệu mới “Sự thật về cái chết của Gagarin” mà Camera đọc xong vẫn cứ phải hiểu là nên đoán già đoán non tiếp vì sự thật vẫn chưa đầy đủ…
Đấy, trách gì thỉnh thoảng người ta cứ đưa ra những thông tin cũ rích cũ rỉ, những thông tin bị quần nát từ thông sử, huyền sử, dã sử, từ phim, từ truyện, từ sân khấu hay từ tỷ tỷ tác phẩm chính thống và không chính thống, kiểu như “Người đàn bà đã biến ái phi của chồng thành người lợn”. Giời ạ, Lữ Hậu thời Tây Hán, vài trăm năm trước Công nguyên, không đọc sử ký thì phim trên ti vi cũng đến chục bộ, mà cứ như thông tin mới. Mà tin kiểu ấy có ít đâu. Đời chưa từng động đến sách thì cứ vào search Google, mất giây rưỡi là biết thông tin trên nóc tháp Rùa xưa kia có cái gì, việc gì phải úp úp mở mở “Nóc tháp Rùa từng có tượng thần Tự do”, như thể chuyện này vừa mới rò rỉ từ Wikileaks, xã hội nhiều người rảnh việc thế, trách gì bao năm rồi cứ rùa nổi là hồ Gươm đông như hội. Chẳng biết từ cụ Rùa chuyển sang mụ Rùa, còn đông thế không? Tất nhiên vẫn có chuyện để đoán già đoán non tiếp, kiểu như bà rùa này có phải hậu duệ cụ Rùa đích thực đòi Lê Lợi trả gươm hay không? Để đoán già đoán non, chẳng bao giờ hết chuyện…
Đấy, nói chuyện hội, ai cũng kêu Quốc lễ Đền Hùng năm nay đông quá, hàng triệu người, người ta chẳng quản hiểm nguy leo núi Nghĩa Lĩnh dựng đứng trơn trượt để lên thắp hương đền Thượng, đền Trung. Camera lại thấy như thế là quý lắm, quý nhất năm nay không thấy thông tin về bánh chưng to, bánh dày to, ly cà phê to, chai rượu to… Trước hội Đền Hùng, cứ đoán (cũng đoán) là năm nay doanh nghiệp nào sẽ PR cho bản thân bằng lễ vật dâng tiên tổ? Vật khủng xuất hiện năm nay là gì? Có nát bét, có sống sít hay độn xốp bên trong không? Không có, cũng nhẹ người!
Nghĩ cho cùng, đưa thông tin sớm hay muộn, để người ta đoán rồi lại đoán cũng là việc cần cho nhiều người trong xã hội. Camera đoán rằng tới đây, vụ ô tô vào thành phố dựa trên biển chẵn biển lẻ cũng làm người ta đoán già đoán non không ít. Cứ đoán thôi, chắc sẽ có người mua 2 ô tô để… ngày nào cũng được ra đường. Mà khi người ta mua thêm ô tô, đường sẽ chật thêm. Chắc chắn là như vậy. Chuyện này chẳng đoán cũng biết. Vui thật!
(TT&VH Cuối tuần) - Sáng nay Camera đi ngoài phố, chuyện cũ vô kể, giá có ghi lại thì mỗi ngày tốn ít nhất 20 km băng hình, là chuyện xe cộ va vào nhau. Người đi đúng đường quát người đi sai, quát khi đang lồm cồm bò dậy: Đi gì mà ngu như lợn thế? (may trên phố chẳng có con lợn nào, nghe được khéo lợn nó giận). Người đi sai, tạt đầu xe làm người ta ngã, sừng sộ quát lại: Tao đi thế nào kệ tao, mày quyền gì mà nói! Tất nhiên tuổi tác ở đây không được tính là quyền, vì người ngã tuổi ít ra gấp đôi người đâm. Đi đúng đường cũng không được tính là quyền, có ai đứng ra phân xử ở chỗ ấy đâu mà nói chuyện sai hay đúng… Nói tóm lại, đang đi đường, bỗng dưng nghĩ ra một cái quyền gì đó của bản thân mình khi tham gia giao thông, trong khi đường đông xe cộ vùn vụt chạy, thì tức là đã phạm phải một khuyết điểm nặng là quá hoang tưởng. Ngã đau cũng đừng nên trách!
Người tiêu dùng cũng có quyền, ai cũng biết thế, nước mình có Hiệp hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng để thỉnh thoảng nghĩ đến cho ấm lòng. Nhưng ai cũng biết tốt nhất nên tự bảo vệ mình trước khi nhờ hiệp hội. Trong thời kỳ giá tăng quá thể là tăng, Camera hễ cứ đi chợ lần nào cũng chỉ muốn để quên ống kính ở nhà cho đỡ phải nhìn những gương mặt đầy suy tư đăm chiêu trước mớ rau con cá, thì hạn chế tiêu dùng là việc cần phải làm chứ không phải việc đòi quyền lợi người tiêu dùng…
Kể thêm nữa có nhiều việc dễ gây tủi thân, nhất là khi người ta ít tiền mà phải ra vào những nơi công cộng như bến xe, bệnh viện hay những chỗ tương tự, phải nhờ phải lụy ai đó cho được việc… Do vậy, bàn đến quyền, Camera đồng ý với một số người là cứ về nhà, quát nạt hay làu bàu thế nào cũng được với vợ con, chó, mèo, tivi..., đỡ stress mà an toàn.
Tuy nhiên, có một chỗ mà quyền có giá hơn hẳn mọi chỗ khác. Đấy là âm nhạc. Quyền đây là tác quyền, đừng nhầm. Không phải quyền với âm nhạc là thích thì hát lên cho quên sầu đau, hát vì lợi ích tinh thần của bản thân, hát thầm trong nhà. Cứ nghĩ thế mà ra chỗ đông hay hát để được lợi ích vật chất, điều cần quan tâm là có khi bị thu phí tác quyền.
Camera đang theo dõi vụ gần đây, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc (VCPMC) thông báo mức thu tác quyền mới từ 500.000 đồng/bài lên 1.000.000 đồng/bài cho CD, VCD; từ 750.000 đồng/bài lên 1.500.000 đồng/bài cho DVD. Giá tăng khắp nơi, xăng, điện, thịt cá…, lẽ nào tác quyền không tăng. Nghe nói hầu hết nhạc sĩ dự họp đều cho rằng mức thu tác quyền của VCPMC hiện nay là quá thấp so với thực tế thị trường nên đề nghị tăng giá, thậm chí có người còn đề nghị mức thu 3.000.000 đồng/ bài khi sản xuất một đĩa nhạc mới hợp lý.
Tất nhiên việc này khiến các nhà sản xuất băng đĩa lo lắng lắm. Đang thời buổi kinh tế khó khăn, mấy ai hào hứng mua đĩa nhạc về nghe cho quên nỗi cá rau đắt đỏ, sản lượng băng đĩa nhạc giảm từ 1/5 đến 1/10 so với các năm trước. Nên các nhà sản xuất băng đĩa phải lên tiếng đề nghị không tăng tác quyền… Nhưng VCPMC khẳng định: tiền tác quyền mà VCPMC thu theo giá cũ là bất hợp lý với tình hình thị trường hiện nay, tăng là đúng…
Ngã ngũ chuyện này ra sao, Camera chưa biết. Có thể nghe được “nhạc chùa” khi đi qua sân khấu ngoài trời. Điều đáng nói là dù sao ở đâu đó trên đời, vẫn có một chữ Quyền được viết hoa. Ước gì Camera thành nhạc sĩ!
(TT&VH Cuối tuần)Bọn trẻ thời nay có thể rất ít biết về loài đỉa, ngay cả bọn trẻ sinh trưởng ở nông thôn. Lý do giản đơn là lâu nay, từ ngày làng quê chuyển mình đô thị hóa, đỉa trở thành thứ động vật hiếm. Một khi ruộng đồng được phun đủ thứ thuốc trừ sâu, diệt cỏ, diệt chuột, diệt ốc bươu vàng… thì ngay cả loài sống dai như đỉa cũng khó tồn tại.
Không biết thế nào về đỉa cũng có cái thiệt. Chẳng hạn, sẽ không hiểu nổi mấy thành ngữ cực kỳ phổ biến: Dai như đỉa hoặc Giãy như đỉa phải vôi. Vốn văn hóa dân gian cứ bớt đi thành ngữ nào là mai một đi tí ấy. Không có đỉa, đời sống cũng bớt những niềm vui dân dã. Một cô gái xắn quần xuống đồng phát hiện bị đỉa bám là cả một cơ hội tốt cho chàng trai nào đứng gần. Anh hùng cứu mỹ nhân không tốn kém bao nhiêu công sức mà lợi thì nhỡn tiền. Cảnh này đậm chất xi-nê-ma lắm, kịch tính lắm. Làm phim vớ vẩn kiểu như Camera rất mong vớ được một pha để… tung lên mạng.
Đỉa trông rất kinh, sờ vào còn kinh nữa nhưng ngày xưa còn là thứ trò chơi. Bọn trẻ con bây giờ không biết gì về đỉa đúng là thiệt thòi. Lứa trẻ sống vào thời đồng ruộng còn chiếm diện tích chủ yếu trên đồng bằng đều chơi những trò oái oăm như căng đỉa ra, lộn trái đỉa, quăng đỉa vào hố vôi… Game hành động cũng chỉ đến thế. Đỉa gợi nên rất nhiều hình ảnh. Camera nhớ xưa kia có đọc đâu đó chuyện một nhân tài thời trẻ đắp con voi mà tai là hai cái lá, còn vòi là một con đỉa. Quãng những năm 1970 - 1980, bọn trẻ có một menu kinh dị: Giun xào, đỉa luộc, cóc nấu đông, chuồn chuồn áp chảo (còn vài món nữa không kể được vì mất vệ sinh quá)… để hát nghịch.
Bàn nhiều về đỉa thế này vì Camera biết gần đây có thông tin đỉa được thu mua với giá trên 1 triệu đồng một kg, ở nhiều nơi thuộc các tỉnh phía Bắc và cả miền Trung. Sự trở về của đỉa có nhẽ rồi đây là hoành tráng. Ngoài đồng nông dân đang thi nhau đi bắt đỉa. Mà đỉa ngoài tự nhiên gần như là cạn kiệt, nên nhiều người đã nghĩ chuyện lập trại nuôi con vật nhùn nhũn kinh khủng ấy. Đỉa sống dai lắm, cắt ra từng mảnh vẫn sống, mỗi mảnh thành một con. Đốt mà nếu không cháy hết, còn sót lại vài mẩu con con gặp điều kiện thuận lợi thì lại ngo ngoe được… Như vậy việc nuôi đỉa sẽ nhanh chóng phát triển… Đỉa nhiều, là bọn trẻ con bây giờ sẽ hiểu thành ngữ xưa, sẽ rủ nhau xuống ruộng dạo chơi… Thôi thì về mặt dân gian có đôi ba điều lợi.
Chỉ lo khi chăn nuôi đỉa phát triển quá rồi, giá đỉa lại hạ xuống, đỉa không bán được sẽ tràn lan khắp nơi. Bây giờ đỉa 10 ngàn một con, sẽ có ngày 10 ngàn cả tạ… Nghĩ cũng rùng mình! Chất xi-nê-ma chắc là càng đậm đặc. Ngẫu hứng đỉa, lại nhớ những ngẫu hứng ốc bươu vàng, hải ly, rùa tai đỏ đã làm không chỉ ruộng đồng mà cả môi sinh nhiều nơi tan tành.
Trách ai bây giờ? Câu này có hỏi dai như đỉa thì các nhà khoa học có giãy lên đành đạch như đỉa phải vôi cũng khó trả lời.
(TT&VH Cuối tuần) - Cách đây vài ba chục năm, tàu xe đi lại là thứ vô cùng khó. Cảnh chen chúc trên xe bus bây giờ, nếu có, thì cứ nhân số hành khách lên gấp chừng hai mươi lần may ra các bạn trẻ mới hình dung được.
Mà không chỉ người, cái thuở xe riêng là chuyện chưa ai hình dung, thì lên xe lên tàu nói chung, về quê ra phố ai cũng đều có nhu cầu mang theo ít nhất một làn rau, bao gạo, một bu gà, bu vịt hay một con heo, con chó… tất cả lèn vào nhau, người, đồ vật, vật… cộng hưởng mùi trên các phương tiện giao thông công cộng là một hỗn hợp không thể tả nổi. Vào thời ấy, thấy ai được đi máy bay, cảm thấy họ đúng là thuộc một nhân loại khác!
Cách đây ít lâu, Camera có việc đến sân ga hàng không, đến cửa chờ làm thủ tục lên máy bay thấy cảnh vừa quen vừa lạ. Dăm người ngồi co chân trên ghế băng nhai bánh mì uống LaVie, mươi người lót dép ngồi luôn dưới sàn, chuyện trò như pháo nổ, cười ré rõ to, chửi thề chửi đệm rầm rầm… Quen, vì cảnh này nhìn giống như sân ga, bến tàu ngày trước. Lạ, vì cái cung cách hành khách đi máy bay bây giờ. Đất nước đúng là đổi mới, văn minh tiến bộ lên nhiều, đi máy bay dễ (quái lạ, giá có rẻ đâu mà dễ thế), nên hình như bà con kéo nhau đi cả họ cả làng. Rồi đến lúc rồng rắn làm thủ tục, Camera có cảm tưởng bà con không vội vàng cũng phải chen lấn xô đẩy cho… đúng truyền thống. Lên máy bay, thấy sự dễ còn bày ra vô khối nữa. Chẳng may chỗ ngồi gần cửa nhà vệ sinh, nhìn sự chen chúc, cằn nhằn… mới thấy phương tiện có văn minh lên mà con người vẫn như xưa, thì văn minh gấp mười lần chưa chắc đã lại… Đi máy bay mà nhìn sang người ngồi cạnh, tưởng như quay lại thời ngồi tàu hỏa, có khác là khác ở chỗ thấy mây trắng ngoài cửa sổ.
Chỉ có một điều khác nữa, khác hẳn, là ngày xưa ít ai mạnh dạn kêu ca nhà xe nhà tàu như bây giờ người ta kêu máy bay. Cửa quyền của nhà xe nhà tàu thì vẫn như xưa, khổ là ai cũng khổ, kêu chủ yếu kêu thầm. Bây giờ ý thức mình là khách, là Thượng đế, mình có quyền đòi hỏi lớn tiếng đã được không ít người đinh ninh trong lòng. Nên họ kêu dữ lắm, kêu luôn cả phần người khác, đi máy bay lại càng kêu… Camera đọc tất cả những ý kiến “còm” vào vụ HLV và hãng hàng không VNA vừa rồi, tự dưng thấy nhớ lại cảnh người ta ngồi co chân lên ghế trước cửa làm thủ tục ra máy bay và chửi thề vì chưa đến lượt… Chẳng muốn bàn xem lỗi ở đâu, vì lỗi tất nhiên ở đâu đó, mỗi bên một ít. Bên phục vụ xuống cấp một phần, bên đòi hỏi nóng nảy một phần. Nhưng cái cuối cùng là sự văn minh không có mặt trong sự cố ấy, đặc biệt trong những bàn luận ấy. Và khi số đông nhao nhao lên bởi một chuyện nào đó, thì sự thật thường là biết thân trốn biệt…
Đôi khi chúng ta hỏi về người khác: “Sao họ lại thế?”, họ cũng hỏi lại chúng ta câu tương tự. Giá như câu ấy được dùng để hỏi chính mình!
(TT&VH Cuối tuần) - Không phải Camera định hát bài “Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng…”. Bây giờ mà ước thành bồ câu, có khi bị… nấu cháo sớm. Bồ câu giống quý Đại lễ ngàn năm Thăng Long năm ngoái đấy, nuôi trong Công viên Bách thảo chưa đầy tháng, mấy trăm con đã ngót đi quá nửa…
Tự dưng nhắc đến chữ tự nguyện, là vì hôm nay có hai chuyện tự nguyện nghe xong rầu lòng lắm. Một là về cái chết của anh Nguyễn Công Nhựt, (chuyện ầm ĩ từ hai chục ngày nay) 33 tuổi, quê Tiền Giang, nguyên Trưởng phòng quản lý kho thành phẩm công ty TNHH lốp Kumho (huyện Bến Cát, Bình Dương), theo báo cáo chính thức của cơ quan công an tỉnh, thì là anh tự nguyện ở lại trụ sở cơ quan công an để làm rõ việc công ty Kumho bị mất 6.628 lốp ô tô trị giá trên 6 tỷ đồng. Báo cáo này cho biết: Anh Nhựt tự nguyện làm rõ nhiều đầu mối liên quan đến việc mất mát trên xong rồi tự tử (nghĩa là tự nguyện chết) bằng dây điện thoại bàn… Sao trên đời lại có thứ tự nguyện chẳng ra sao như vậy, tuổi đang trẻ thế, bố mẹ già vợ dại con thơ để ai chăm? Chuyện này chỉ nói rầu lòng thôi nhẹ quá. Đau lòng cũng vẫn còn là nhẹ…
Thêm một tự nguyện nữa, tự nguyện này rầu lòng lắm, là tự nguyện chạy cho con vào trường học. Đầu cấp nào cũng chạy. Ai đời một chỗ ngồi học, cho trẻ làm có mỗi việc là tập cho thuộc mặt chữ, đánh vần ê a dăm câu thơ, làm cộng trừ vài ba phép tính thôi… mà không ít bố mẹ cứ phải cuống cuồng lo chạy chọt... Nghe cái chuyện tự nguyện này xong, chẳng biết có nên nghĩ cha mẹ trẻ con mới là có “vấn đề” hay không?
Rồi lại chuyện làng cổ Cự Đà. Camera giờ đây sợ không còn muốn về cái nơi chốn cách đây ít lâu còn là ngôi làng cổ nổi tiếng, đẹp đẽ đến thế đang tự nguyện biến mình thành một nơi ngổn ngang cát bụi. Tự nguyện phá đi rất nhiều nhà cổ. Những cổng làng đặc trưng văn hóa Bắc bộ, những số nhà độc đáo trên những cửa nhà cổ kính đang bị đập nát dần từ ngày Cự Đà trở thành thành viên của Thủ đô. Đất bỗng dưng lên giá vì những khu đô thị mới sắp mọc lên trên đất nông nghiệp của làng, những khu đô thị hào nhoáng và hợm hĩnh. Nghe đâu có nhà được đền bù gần chục tỷ đồng. Thế là chẳng cần gì đến quy hoạch giữ gìn làng cổ. Tiền nhiều thì cứ việc ai thích đến đâu thì cứ đập nhà cũ ra, đua nhau xây nhà mới và sắm sửa đến đấy. Tự nguyện thôi. Chỉ thương cho làng cổ, thương cho văn hóa. Thương cho những ý thức tự nguyện lụi tàn!
Trả lời kèm Trích dẫn
