https://fbcdn-sphotos-h-a.akamaihd.n...60348362_o.jpg
Chuyện phố tôi (10)
Những kẻ đánh cối xay gió.
Don Quixote de la Mancha ở tận trời Âu từ thế kỷ 16, chỉ khi về già, chuẩn bị qua đời mới thấy sự tai hại của những ảo tưởng. Nhưng sâu thẳm của những hành động đó, là sự tốt đẹp, yêu thương con người, sống hết mình vì lý tưởng, bất chấp hiểm nguy. Dân phố, những người tôi biết, thì chả lấy đâu ra tốt đẹp đến thế, nhưng ở một khía cạnh nào đó, thật sự họ là những “vị quý tộc xứ Man – tra”
Phố tôi, nói chung là nghèo lắm, như đa phần những phố cũ khác. Những ngôi nhà mặt phố hào nhoáng chỉ là số nhỏ, số lớn, nằm ở phía trong. Thậm chí, nói đúng ra, quá nửa chủ sở hữu các căn nhà mặt phố đó là người nơi khác di cư… Các bạn tôi, như tôi, phải tới trên 9/10 là nhà trong ngõ, xâm xẩm tối, nho nhỏ nhà… Có một điều lạ là, ở những con phố đó, lại sống được những quán café, những góc vỉa hè chứa chấp những thứ còn đắt hơn cả bữa cơm mà đa phần mọi người vẫn còn trăn trở.
Ông Toàn, nhà trong ngõ 11, hai vợ chồng không có con, về mất sức, chả có lương hưu, mãi gần đây mới được phục hồi, cuộc sống vất vả lắm. Ông có cái thú chơi chim. Với tôi, ngày còn nhỏ, cái khoảng trống bé bằng cái chiếu trong ngõ nhà ông, là một vườn chim đối với tôi. Những cái lồng chim chen chúc một cách gọn gàng, phủ miếng vải màu đỏ, thi thoảng có đôi lồng mở, tiếng chim ríu rít… Tôi chưa từng phân biệt được con chim gì với con gì chứ đừng nói tới phân biệt được tiếng hót. Ông vẫn cười khà khà nói tôi có “đôi tai của trâu điếc!” mới không phân biệt nổi sự khác nhau quá rõ của từng tiếng chim. Tôi đến giờ, vẫn vậy, chỉ biết là tiếng chim khác với tiếng… mèo, chó gì đó chứ chim sẻ ríu rít với tiếng họa mi lảnh lót với tôi nó chỉ đơn giản là… tiếng chim thôi.
Sáng nào cũng vậy, ông dậy sớm, tập dăm ba động tác thể dục, là ra hàng café giữa phố, tay thong dong xách theo cái lồng chim. Ở đây, ông cùng các bạn chơi chim, thường ngồi nhâm nhi tách café phin thơm lừng, hút dăm điếu thuốc thơm, ngồi mê mải ngắm, nghe những báu vật của nhau hót. Bạn chơi với ông, có già có trẻ, có giàu có nghèo… nhưng chả còn khoảng cách khi ngồi đây. Tôi vẫn còn nhớ mãi lần bạn ông, một ông già ở phố Hàng Điếu, ngồi chiếc xe hơi bóng lộn, sang nhà rủ ông đi tận Điện Biên mua một con chim gì đó. Ông mặc bộ đồ trắng, cắp cái gậy cong cong, đeo kính râm đi đôi giày trắng muốt. Ra phố đợi bạn, ông hứng khởi “toa, moa” chào hỏi hàng phố, vui vẻ lắm. Chỉ buồn cười, tối hôm đó vợ ông, vốn chỉ quay ra quay vào phục vụ ông, thế là được rỗi, qua nhà tôi chơi, nói chuyện với mẹ tôi. “Gớm, ngày hai cữ café thuốc lá của ông ấy tốn còn hơn tiền cơm hai vợ chồng tôi, chưa kể tiền mua mồi cho đám chim rộn nhà kia, còn hơn tiền chi tiêu hàng tháng của chúng tôi ấy chứ!”. Bà cười hiền, nét mặt thực sự hân hoan rạng rỡ, chẳng ai biết con người vất vả đó vốn ngày trước là tiểu thư con một nhà may nổi tiếng phố Hàng Trống.
Chú Thăng, làm trật tự phường, thi thoảng chạy xe ôm gần Nhà tang lễ Thành phố. Nhà chú trong ngõ, bé đúng vừa bằng “cái lỗ mũi”, chỉ khoảng 8m2 có xép tí hin. Hai vợ chồng chú sống với hai đứa con. Vợ chú bán rau cạnh chợ Hàng Da, “làm gì có tiền mà vào chợ, cô mà có mấy chục triệu thuê quầy thì sao đã phải khổ thế này…” Chú là thợ đủ thứ của phố, chú khéo tay lắm, làm gì cũng nhanh và đẹp, từ điện nước nề vôi đến vẽ tranh tường, uốn sắt cửa cho hàng café giữa phố chú đều thành thạo. Mấy việc vặt như chữa cái bản lề cửa hay thông cái cống tắc hàng phố đều gọi chú, nhưng đã thành cái lệ, chỉ cái bắt tay, dăm câu cảm ơn là xong, chứ tịnh không ai trả công chú cái gì, vì như mẹ tôi nói, “làm thế chú tự ái chết”. Nên mẹ tôi, vốn có tài nấu nướng, mỗi khi làm “bữa tươi” cho gia đình bao giờ cũng thừa ra dăm bảy suất, trước bữa ăn đi chia cho hàng phố thân tình, trong đó bao giờ cũng có gia đình nhà chú. Lần nào cũng vậy, hôm sau chú mang bát đĩa sang trả lại nói “Chị làm ngon quá, lần sau cứ làm nhớ phần vợ chồng em nhé, em xin”. Nhớ có lần bà chủ cái khách sạn ở phố, nghe nói là phu nhân ngài nào đó làm trên Thành phố, giàu lắm, thấy chú đang lui cui đỏ mặt thông cái cống ngõ nhà tôi tắc, đi qua mới bảo “Nhân tiện anh xong việc sang giúp tôi cái cống nhé, hết bao nhiêu cứ nói tôi trả đủ!”, chú nhẹ nhàng “Em ít học, chả biết làm gì thì giúp hàng phố thôi, chứ kiếm được tiền từ nghề này, chắc em làm không được!”
Thằng Hà, bố mất sớm, mẹ về hưu, nhà ba anh em thì nghiện cả, gia sản bay sạch, thằng anh còn về với tổ tiên sau một cữ sốc thuốc. Tối nào cũng ngồi đầu phố với đám mà nghe thoáng qua nói chuyện chả câu nào không văng tục nọ kia, rồi thi thoảng lại thấy đuổi đánh nhau tung xòe cả phố, ấy thế mà lại có thú tao nhã là câu cá. Nhà nó chả có cái gì, thậm chí nhiều khi tiền mua than để đun nấu cũng còn phải đi vay hay đi xin hàng xóm, nhưng nghe nói đôi cần câu Shimano Nhật của nó cũng cả trăm triệu. Thấy bảo nghiện thì bất chấp, nhưng có một giai thoại mà mấy bà vỉa hè nói, chả biết đúng không về cặp cần câu đó. Chả là nghiện, ai cũng biết là nó bất cần, miễn là có tiền hút hít, vậy mà nó bán tất, thậm chí đến cái xoong nhôm, nhưng cặp cần câu giữ như con ngươi, ngày đi câu thì xách đi, ngày không câu thì ngồi lau bóng lộn, chưa thấy nó mang bán mang cầm bao giờ. Không biết nghiện khó cai thế nào, một hôm mẹ nó dọa là còn hút hít nữa, nó ra ngoài ở nhà mẹ nó chặt hai cái cần câu, thế là nó mua sợi xích về tự xích chân vào tường, ném chìa khóa đi, thề là không hít nữa. Chả biết chuyện thật không, chứ hàng phố nào có biết, vì hỗn láo ở đâu chứ ở nhà, ra vào gặp ai cũng chào hỏi ngoan ngoãn, gặp trẻ con xoa đầu đùa nghịch, cấm thấy láo hỗn hay cắp vặt bao giờ. Giờ trộm vía thấy cũng to khỏe ra, không ngáp vặt nữa, chắc là cũng hết nghiện rồi. Thật là cặp cần câu có phép thuật.
Tôi thì cũng dở hơi, nhà chả nghèo nhất cũng nhì cái phố nho nhỏ này, lại mắc cái bệnh sỹ nặng, cái bệnh mà ngày xưa còn trẻ vẫn tương truyền câu “Bệnh sỹ chết trước bệnh Sida”, thuyết này có sau khi vở “Bệnh sỹ” nổi tiếng của Lưu Quang Vũ được diễn trên sân khấu kịch toàn quốc cách đây gần hai chục năm có lẻ. Ra ngoài, cấm ai dám nói tôi thiếu thốn cho dù nhiều khi tiền dằn túi chỉ đủ vá xe…
Nhà quý tộc tài ba xứ Man – tra về già có thể ân hận vì những hão huyền tuổi trẻ (mà trẻ gì cơ chứ, ông cũng ngót 50 khi đánh cối xay gió cơ mà), còn tôi, chắc đến chết vẫn hão huyền với những quy định dở hơi do chính mình đặt ra.
Có thể cả những con người phố tôi cũng vậy…